عملکرد کلید محافظ جان و کاربرد آن در مدار
کلید محافظ جان چیست و چه کارردهایی دارد؟. امروز در این مقاله قصد داریم بصورت کامل به این سوال بپردازیم و تمامی اطلاعات لازم در خصوص کلید محافظ جان و اهمیت استفاده از آن در مدارات الکتریکی را توضیح دهیم.یکی از عوامل بسیار مهمی که در بیشترین موارد باعث بروز برق گرفتگی در منازل مسکونی , مراکر تجاری . مارکز اداری و صنعتی می شود.عدم رعایت اصول محافظت اولیه می باشد. همانطور که از نام این کلید مشخص است کاربرد آن حفاظت جان انسان ها در مقابل برق گرفتگی می باشد.
امروزه استفاده از کلید محافظ جان بر اساس قوانین نظام مهندسی در ساختمان ها اجباری می باشد.و بعنوان یک حفاظت اضافی در سیستم برق باید از آن استفاده شود.شاید این سوال برای شما پیش آید که آید در زمانی که از این کلید استفاده می شود.لازم است از فیوزها و یا سایر تجهیزات حفاظت الکتریکی نیز استفاده شود.در پاسخ به این سوال باید گفت که بله در یک سیستم برقی علاوه بر فیوز , کلید مینیاتوری و سایر تجهیزات حتما باید از کلید محافظ جان نیز استفاده شود.در این مقاله از سایت فروشگاه تجهیزات برق صنعتی الوین الکتریک به بررسی این موضوع می پردازیم.
نحوه کار کلید محافظ جریان در مدارات الکتریکی
محافظ جان جز کلید های اتوماتیک به شمار می رود که برای حفاظت از جان انسان ها و تجهیزات در برابر خطرات برق گرفتگی ساخته شده است. در واقع این کلید به این گونه کار میکند که جریان ورودی و خروجی را مقایسه می کند.اگر انسان بصورت عدم یا غیر عدمی با فاز تماس داشته باشد .که این تماس می تواند هم بصورت مستقیم با فاز باشد و یا هم بصورت غیر مستقیم و بعنوان مثال تماس با یک وسیله برقی برق دارد.جریانی از بدن انسان به نام جریان نشتی عبور می کند. تشخیص این جریان در کسری از ثانیه مدار را قطع می کند . با این کار مانع عبور جریان از بدن انسان می شود و از برق گرفتگی جلوگیری می کند.
انواع کلاس های کلید محافظ جان موجود در بازار
از لحاظ کلاس کاری به سه دسته کلاس A – کلاس B – و کلاس AC تقسیم بندی کرد.هر کدامیک از این کلاس ها دارای ویژگیهای خاصی هستند. و کاربرد آنها در مدارات الکتریکی با توجه به نوع بار و جریان نامی متفاوت است. در ادامه به بررسی کامل کلاسهای مختلف آن می پردازیم.
کلید محافظ جان با کلاس A
این کلاس از کلید محافظ جان قابلیت تشخیص جریان های نشتی هم بصورت AC تا فرکانس 1 مگاهرتز و هم DC را دارد.از نظر تعداد پل های کلید در این کلاس بصورت دو پل و چهار پل ساخته شده. و در بازار ارائه می شود.یکی از مهمترین نکاتی که در انتخاب کلید محافظ جان باید به آن توجه کنیم .محدوده جریان نامی آن می باشد.در این کلاس محدود جریان نامی بین 16 تا 80 آمپر و محدوده جریان نشتی 10 – 30 – 100 – 300 – 500 میلی آمپر می باشد. ولی می توان این نوع از کلاس را از نظر ولتاژ کاری هم به 200 تا 400 ولت و در مدل های خاص با ولتاژ 500 ولت دسته بندی کرد.
کلید محافظ جان کلاس B
کلید محافظ جان کلاس B نیز قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج AC تا فرکانس 1 مگاهرتز و DC را دارد.این کلید نیز بصورت دو پل و چهار پل ارائه م شود. و دارای جریان نامی 16 تا 125 آمپر و محدوده جریان نشتی 30 تا 300 میلی آمپر بوده.ولتاز کاری کلید کلاس B 230 تا 400 ولت و در موارد خاص با ولتاژ 500 آمپر موجود می باشد.
کلید محافظ جان کلاس AC
این نوع از کلاس فقط قابلیت تشخیص جریان های AC یا همان متناوب را دارد .و بصورت دو پل و چهار پل نیز ارائه می شود.محدوده جریان نامی کلید محافظ جان کلاس AC -یا جریان 16 تا 125 آمپر با جریان نشتی 10 – 30 – 100 – 300 – 500 میلی آمپر می باشد. ولتاژ کاری این کلاس 200 تا 400 ولت است.
وقتی محافظ جان در مدار قرار می گیرد می تواند از افراد در برابر برق گرفتگی ناشی از تماس مستقیم و یا تماس غیرمستقیم جلوگیری کند. تماس مستقیم وقتی اتفاق می افتد که فرد مستقیماً با فاز تماس داشته باشد و تماس غیرمستقیم وقتی است که بدنۀ هادی تجهیزات برقی در اثر اتصالی برقدار شده باشد و فرد بدنۀ برقدار را لمس کند. زمان تماس با بدنه برقدار یا خود فاز، جریانی از بدن انسان عبور می کند که به آن جریان نشتی گفته می شود.
ساختمان داخلی کلید محافظ جان
بصورت کلی ساختمان داخلی کلید محافظ جان از یک هسته حلقه ای شکل و سیم پیچ بر روی این هسته به همراه یک رله مغناطیسی تشکیل شده است.از لحاظ سیم های ورودی هم سیم نول و هم سیم فاز در داخل هسته حلقه شکل عبور می کنند.علت این امر این می باشد که در هنگامی که یک رخ داد و اتصال در داخل یک سیستم برقی رخ می دهد. سیم نول نیز دارای جریان عبوری می شود.و این در تشخیص و سرعت عمل کلید بسیار تاثیر دارد.این کلید ها بصورت تک فاز یعنی دو پل و هم بصورت سه فاز یعنی چهار پل در بازار موجود است.
حال میخواهیم بررسی کنیم که چرا سیم نول نیز از وسط هسته حلقه عبور می کند. اگر به شکل های زیر با دقت نگاه کنید متوجه می شوید وقتی از یکی از سیم هایی که در داخل هسته قرار گرفته است. جریان عبور می کند. اگر اتصال بدنه مستقیم و یا با فاز اتفاق نیوفتد .جریان عبوری از حلقه که همان جریان فاز و نول است در خلاف یکدیگر هستند.و در نتیجه از هسته هیچ فوران مغناطیسی عبور نمیکند. و در سیم پیچ هیچ ولتاژی القا نمی شود و مدار به کار خود ادامه می دهد.
حال فرض کنید که بدن انسان بصورت مستقیم با فاز تماس داشته باشد.در نتیجه جریان نشتی تولید شده و با جاری شدن جریان نشتی میدان مغناطیسی در داخل هسته حلقه ای شکل ایجاد می شود . در این حالت مدار بسرعت قطع می شود.
تفاوت بین کلید RCCB و RCBO
کلید محافظ جان (RCD) و کلید نشتی جریان (RCCB) هر دو برای حفاظت از افراد در برابر خطرات ناشی از برق گرفتگی طراحی شدهاند، اما تفاوتهای خاصی در عملکرد و کاربرد آنها وجود دارد. کلید محافظ جان بهطور کلی به عنوان یک سیستم حفاظتی الکتریکی عمل میکند که در صورت نشت جریان از مدار، به سرعت آن را قطع میکند تا از برقگرفتگی جلوگیری کند. این کلید علاوه بر شناسایی نشت جریان به زمین، میتواند برای حفاظت در برابر خطرات ناشی از اتصال کوتاه نیز کاربرد داشته باشد.
در حالی که کلید نشتی جریان، تنها به شناسایی نشت جریان به زمین محدود میشود و معمولاً برای محافظت در برابر جریانهای ناخواسته که ممکن است بدن انسان را تحت تأثیر قرار دهند، به کار میرود. به عبارت دیگر، کلید نشتی جریان نوعی خاص از کلید محافظ جان است که عملکردی مشابه دارد، اما معمولاً قابلیتهای حفاظتی کمتری در برابر دیگر خطرات الکتریکی ارائه میدهد.
کلید RCCB یا همان کلید محافظ جان است که مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker میباشد. این دسته از محافظها فقط و فقط وظیفه تشخیص جریان نشتی را برعهده دارند. در حالی که کلیدهای RCBO که مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over Protection هستند. این کلیدها علاوه بر حفاظت در برابر جریان نشتی، حفاظت در مقابل جریان اضافه بار را نیز دارند.
نوع کلید RCBO که به آن کلید محافظ جان ترکیبی نیز می گویند .از ترکیب کلید مینیاتوری و کلید محافظ جان ساخته شده است.
نکات مهم در هنگام نصب کلید محافظ جان
1 – بسیاری از افراد بر این باور هستند که اگر داخل یک سیستم از محافظ جان استفاده کنیم دیگر نیازی به استفاده از فیوز و سایر تجهیزات حفاظتی نیست.در این خصوص باید گفت که کلید محافظ جان یک حفاظت ثانویه به حساب می آید.
2 – جریان های نشتی در سمت مدار کلید (خروجی کلید)، توسط کلید شناسایی و قطع می شود. و نشتی های قبل از کلید پوشش حفاظتی ندارد. به عبارت دیگر اگر کلید RCD را در تابلوی کنتور نصب کنیم این کلید حفاظت سیم ها را از تابلو تا آخرین انشعاب انجام می دهد. اما اگر کلید در تابلوی مینیاتوری ساختمان نصب شود از سیم های تابلوی اصلی حفاظت نخواهد شد. محل نصب کلید محافظ جان در تابلوهای برق بعد از کلید اصلی است. برحسب شرایط نصب کلید در تابلو، فاز و نول از یک طرف وارد کلید می شود و خروجی آنها به تابلو تقسیم های مورد نیاز متصل می شود.
3 – انواع محافظ جان ، کلید یا وسایل حفاظتی جریان باقی مانده تنها در سیستم های TN-Sقابل استفاده است. بنابراین به هیچ عنوان در مدار پس از RCD، نباید سیم نول یا زمین در ارتباط باشد. چون عملکرد بی دلیل کلید را در پی خواهد داشت. در اصل، سیستم توزیع نیرو در تأسیسات بعد از کلید نمی تواند TN-C باشد. بنابراین استفاده از این وسایل در سیم کشی های سنتی بدون هادی حفاظتی PE ممنوع است.
4 – اگر در یک تابلو چند RCD داشته باشیم باید شینه نول از هم تفکیک باشد.زیرا ممکن است جریان گردشی در نول باعث عملکرد اشتباه شود.
5 – کلید محافظ جان که به همراه سایر تجهیزات حفاظتی در یک تابلو نصب می شود باید بعنوان آخرین وسیله حفاظتی سمت مصرف کننده باشد.
6- زمانی که از کلیدهای جریان نشتی به عنوان حفاظت در برابر تماس غیرمستقیم استفاده می شود لازم است در مدت زمان کمتر از ۲۰۰ میلی ثانیه قطع کند. اما در تماس های مستقیم این زمان به ۴۰ میلی ثانیه کاهش می یابد.
بهترین برندهای کلید محافظ جان
با توجه به تنوع برندهای محافظ جان موجود در بازار در هنگام خرید و انتخاب آن باید به برند و در کنار آن قیمت آن توجه کنیم.در این قسمت قصد داریم به بررسی کلی بهترین برندهای بپردازیم.
کلید محافظ جان هیوندای
کلید محافظ جان هیوندای یک دستگاه ایمنی الکتریکی است که برای حفاظت از افراد در برابر خطرات ناشی از برق گرفتگی طراحی شده است. این کلید با تشخیص نشت جریان برق، سریعاً مدار را قطع میکند تا از آسیبهای احتمالی به انسان جلوگیری نماید. کلید محافظ جان هیوندای به ویژه در محیطهای خانگی، تجاری و صنعتی کاربرد دارد و بهطور مؤثری از ایجاد خطرات جدی نظیر برق گرفتگی، آتشسوزی و آسیبهای جانی ناشی از نشت جریان محافظت میکند. این دستگاه با بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته، عملکرد سریع و دقیقی را در مواقع بروز نقصهای الکتریکی ارائه میدهد و یکی از ابزارهای حیاتی در تأمین ایمنی در سیستمهای برق است.
کلید محافظ جان اشنایدر
برند اشنایدر یکی از معتبرترین و جز شناخته شده ترین برندها در تولید تجهیزات برقی می باشد.کلیدهای محافظ جان برند اشنایدر در دو دسته کلی RCCB و RCBO موجود می باشد.همانطور که در بالا به تفاوت این دو دسته اشاره کردیم.کلیدهای RCCB تنها وظیفه تشخیص جریان نشتی را به عهده دارند.و کلید های RCBO علاوه بر حفاظت افراد در مقابل اتصال کوتاه و اضاقه بار نیز جلوگیری می کند.
کلید محافظ جان چانت
برند چینت نیز یکی دیگر از برندهایی می باشد که در بازار ایران دارای تجهیزات الکتریکی متنوعی می باشد. بر سر اسم این برند در بازار تفاوت هایی وجود دارد. و بعضی ها نام آن را چانت نیز می گویند.کلیدهای محافظ جان چینت در دو مدل NB1L وNL1 ارائه می شود.تفاوت این دو مدل در آن است. که کلیدهای سری NL1 به صورت تکفاز و سه فاز با قدرت 6کیلو آمپر و محاظت در برابر برق گرفتگی و آتش سوزی هستند.و مدل NB1L کلید محافظ جان ترکیبی است که یکی از پرطرف دارترین ها در بازار ایران است.
کلید محافظ جان ال اس
برند LS جز یکی از برندهای معتبر در بازارهای جهانی می باشد. که در بازار ایران هم بسیاری از این برند استفاده می کنند.برند LS دارای دو دسته کلید محافظ ال اس در برابر نشتی جریان است RCCB و RNK .
سوالات متداول کلید محافظ جان
کلید محافظ جان (RCD) چیست و چگونه کار میکند؟
کلید محافظ جان یا RCD یک دستگاه حفاظتی است که برای جلوگیری از شوکهای الکتریکی ناشی از جریانهای نشتی طراحی شده است. این دستگاه در صورتی که جریان نشتی به زمین پیدا شود یا جریان فاز و نول برابر نباشد، به طور خودکار مدار را قطع میکند. این عمل از آسیب به افراد در برابر برق گرفتگی و همچنین از آسیب به تجهیزات الکتریکی جلوگیری میکند.
چرا باید از کلید محافظ جان استفاده کنیم؟
کلید محافظ جان به عنوان یک سیستم ایمنی ضروری در محیطهای خانگی و صنعتی بهکار میرود تا از خطرات ناشی از برق گرفتگی محافظت کند. این دستگاه قادر است جریانهای نشتی یا اختلالاتی که میتوانند منجر به برق گرفتگی یا آتشسوزی شوند را شناسایی کرده و فوراً جریان را قطع کند. این امر در کاهش خطرات و افزایش ایمنی افراد و تجهیزات الکتریکی موثر است.
تفاوت کلید محافظ جان (RCD) و فیوز چیست؟
کلید محافظ جان (RCD) و فیوز هر دو برای محافظت از مدارها استفاده میشوند، اما عملکردشان متفاوت است. فیوز زمانی که جریان از حد مجاز عبور میکند، مدار را قطع میکند و معمولاً برای محافظت از مدار در برابر اضافهبار طراحی میشود. اما RCD برای محافظت در برابر جریانهای نشتی و برق گرفتگی عمل میکند و زمانی که اختلاف جریان بین فاز و نول وجود داشته باشد، مدار را قطع میکند. بنابراین RCD بیشتر برای ایمنی انسان در نظر گرفته شده است، در حالی که فیوز برای محافظت از مدار در برابر اضافه بار استفاده میشود.
چه عواملی باید در انتخاب کلید محافظ جان در نظر گرفته شوند؟
در انتخاب کلید محافظ جان باید عواملی مانند جریان نامی (مقدار جریان مجاز)، حساسیت دستگاه (میزان جریان نشتی که RCD میتواند تشخیص دهد)، نوع بار (الکتریکی یا الکترونیکی) و نوع سیستم برق (تکفاز یا سهفاز) را مد نظر قرار داد. همچنین باید توجه داشت که RCD باید طبق استانداردهای ایمنی و با توجه به شرایط محیطی (مانند دما، رطوبت و نویز) انتخاب شود تا عملکرد صحیح و ایمنی لازم را فراهم کند.
مقالات پر بازدید
دانلود نرم افزار ISPsoft v3.15 + فیلم آموزشی
دانلود نرم افزار DCI Soft دلتا
دانلود نرم افزار ABB control builder + فیلم آموزشی
دانلود نرم افزار Auto Station Pro مخصوص PLC اینوت
دانلود نرم افزار GX DEVELOPER + آموزش تصویری
							
							
								
								
				
				
				
				
				
				
				
				
				
								
								
								
								
				
				
				
								
								


